การดูแลสุขภาพช่องปากในเด็กวัย 6 ปี ถึง 16 ปี(วัยเด็กโต-วัยรุ่น)

ปรากฎการณ์ที่พบเป็นปกติ

ภาวะเปลี่ยนแปลงของฟัน (ในวัยเด็กโต)

• เด็กอายุ 7-12 ปี เป็นวัยที่เปลี่ยนจากฟันน้ำนมเป็นฟันแท้

• ต้องรักษาความสะอาดในช่องปากเป็นประจำทุกวัน และบริโภคอาหารที่เหมาะสมเพื่อรักษาฟันแท้ให้ดีตลอดไป

การเปลี่ยนแปลงของเด็กวัยนี้ที่ส่งผลต่อการมีฟันผุ

• กิจกรรมต่างๆในโรงเรียน การเล่นกีฬา การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร นิสัยการแปรงฟันและการพบทันตแพทย์ที่ไม่สม่ำเสมอ เหล่านี้ล้วนมีผลกระทบอย่างยิ่งต่อสุขภาพช่องปากของเด็กวัยนี้

ปัญหาที่พบบ่อย

• อาการเจ็บเหงือกจากการขึ้นของฟันแท้

• การสูญเสียชั้นเคลือบฟัน เพราะบริโภคอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีกรดเป็นประจำ

• ฟันบิ่นหรือหัก ที่เกิดจากอุบัติเหตุจากการเล่นกีฬา

• ฟันน้ำนมผุจากการติดเชื้อ และอาจลุกลามไปสู่ฟันแท้

• แบคทีเรียสะสมที่เป็นสาเหตุของโรคเหงือกอักเสบและอาจร้ายแรงจนเป็นโรคปริทันต์ จนต้องสูญเสียฟัน

• มีกลิ่นปากที่รุนแรง

ตรวจสอบพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากดีพอหรือไม่

1. แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง

2. ใช้ไหมขัดฟันอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง

3. ใช้น้ำยาบ้วนปากอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง

4. มีการแปรงฟันอย่างถูกวิธี

5. เข้าพบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน

6. เข้ารับการเอ็กซ์เรย์ฟันทุก 2 ปี

7. เปลี่ยนแปรงสีฟันใหม่ทุก 3 เดือน

ถาม-ตอบ

1. ฟันน้ำนมจะเริ่มหลุดเมื่อไหร่

    • ฟันน้ำนมซี่แรกมักจะหลุดเมื่อเด็กมีอายุครบ 6 ปี และฟันน้ำนมซี่สุดท้ายมักจะหลุดเมื่อเด็กมีอายุครบ 12 ปี

2. อะไรเป็นปัญหาที่ต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษเมื่อฟันแท้ขึ้นแล้ว

    • ร่องหลุมฟันบริเวณฟันกรามบดเคี้ยว เพราะเป็นแหล่งสะสมคราบแบคทีเรีย ควรพบทันตแพทย์เพื่อทำการเคลือบหลุมร่องฟัน หรือหมั่นทำความสะอาดให้ทั่วถึง

 3. วัยเด็กโตนี้มีอะไรที่ควรระวังเป็นพิเศษบ้าง

    • หัดแปรงฟันอย่างถูกวิธี สำหรับเด็กที่อายุต่ำกว่า 8 ปี และยังใช้กล้ามเนื้อข้อมือในการแปรงฟันไม่ดีพอ ควรให้ผู้ปกครองช่วยดูแลระหว่างการแปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง

     • ผู้ปกครองควรหัดให้เด็กใช้ไหมขัดฟันทันทีเมื่อมีฟันแท้ขึ้น เริ่มได้เมื่อเด็กมีอายุประมาณ 13 ปี หรือดูจากฟันที่ขึ้นมีการเรียงตัวเบียดชิดกัน ก็เริ่มใช้ไหมขัดฟันได้แล้ว

4. เด็กควรได้รับการจัดฟันเมื่อไร

    • ในกรณีที่มีความจำเป็น แนะนำให้เริ่มจัดฟันเมื่อฟันแท้ของเด็กขึ้นครบทุกซี่แล้ว หรือประมาณอายุครบ 12 ปี

5. การดูแลรักษาความสะอาดฟันในขณะจัดฟันมีอะไรบ้าง เพราะการจัดฟันมีค่าใช้จ่ายที่สูง อีกทั้งอุปกรณ์จัดฟันยังเป็นแหล่งสะสมเศษอาหารและคราบแบคทีเรีย จึงควรปฏิบัติดังคำแนะนำ ต่อไปนี้

     • หลีกเลี่ยงอาหารทีแข็ง และเหนียว

     • หลีกเลี่ยงนิสัยบางอย่าง เช่น การกัดเล็บ การดุนลิ้นเล่น การกัดดินสอ และการแคะลวดจัดฟันเล่น

     • ใช้ยาเม็ดสีสำหรับตรวจดูคราบแบคทีเรียที่ฟันเป็นระยะๆ

     • ใช้แปรงสำหรับทำความสะอาดซอกฟัน และที่ร้อยไหมขัดฟัน

     • ใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีฟลูออไรด์เป็นส่วนผสม

คำแนะนำ

1. เมื่อเด็กมีอายุครบ 6 ปี ควรใช้ยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์เป็นส่วนผสมในปริมาณมากขึ้นกว่าวัยเด็กเล็ก เพื่อป้องกันฟันผุ

2. เริ่มใช้น้ำยาบ้วนปากได้เมื่อเด็กอายุครบ 6 ปี เพื่อช่วยลดการเกิดคราบแบคทีเรียรวมถึงช่วยลดการเกิดฟันผุ

3. การสูญเสียน้ำจากการเล่นกีฬา จะทำให้ปริมาณน้ำลายในช่องปากลดลง มีโอกาสเกิดฟันผุได้มาก จึงควรเลือกดื่มน้ำสะอาดแทนเครื่องดื่มประเภทอื่นๆ

4. หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของน้ำตาล กรดเคมี และคาเฟอีน เช่น น้ำอัดลม น้ำผลไม้ เครื่องดื่มเกลือแร่ เครื่องดื่มบำรุงกำลัง เพราะจะทำให้ระดับน้ำลายเปลี่ยนแปลง